નવરાત્રીનો બીજા દિવસ માતા દુર્ગાના બ્રહ્મચારિણી રૂપને સમર્પિત હોય છે. માતા બ્રહ્મચારિણીને જ્ઞાન, તપસ્યા અને વૈરાગ્યની દેવી કહેવામાં આવે છે. માતા બ્રહ્મચારિણીને દેવી પાર્વતીના અવિવાહિત રૂપમાં પૂજવામાં આવે છે. તે સફેદ વસ્ત્ર ધારણ કરે છે. તેમના ડાબા હાથમાં એક રૂદ્રાક્ષ માળા છે અને તે હાથમાં કમંડળ હોય છે. રૂદ્રાક્ષને તેમના વનવાસી જીવનમાં ભગવાન શિવને પતિના રૂપમાં મેળવવાની તપસ્યાથી જોડીને જોવામાં આવે છે. 

કઈ રીતે નામ પડ્યું બ્રહ્મચારિણી? 

બ્રહ્મચારિણીએ ભગવાન શિવને પતિના રૂપમાં મેળવવા માટે કઠોર તપસ્યા કરી હતી અને તેના કારણે તેમનું નામ બ્રહ્મચારિણી પડ્યું હતું. નવરાત્રીના બીજા દિવસે દેવીના આ રૂપની પૂજા થાય છે. તેમની સાધના અને ઉપાસનાથી જીવનની દરેક સમસ્યા અને સંકટ દૂર થઈ જાય છે. વિદ્યાર્થીઓ માટે માતા બ્રહ્મચારિણીની પૂજા ખૂબ જ ફળદાયી માનવામાં આવે છે. 

માતા બ્રહ્મચારિણીની કથા

પૌરાણિક કથા અનુસાર દેવી પાર્વતીએ દક્ષ પ્રજાપતિના ઘરે બ્રહ્મચારિણીના રૂપમાં જન્મ લિધો હતો. દેવી પાર્વતીનું આ સ્વરૂપ કોઈ સંતના સમાન હતું. એક વખત તેમણે ભગવાન શિવને પ્રસન્ન કરવા માટે ઘોર તપસ્યા કરવાનું પ્રણ લીધુ. તેમની તપસ્યા હજારો વર્ષો સુધી ચાલી. ભીષણ ગરમી, કડકતી ઠંડી અને ધોધમાર વરસાદથી પણ તેમની તપસ્યાનું સંકલ્પ ન તોડી શક્યું. 

કહેવાય છે કે દેવી બ્રહ્મચારિણી ફક્ત ફળ, ફૂલ અને બિલિ પત્રના પાન ખાઈને જ હજારો વર્ષ સુધી જીવતા રહ્યા હતા. જ્યારે ભગવાન શિવ ન મળ્યા તો તેમણે આ વસ્તુઓનો પણ ત્યાગ કરી દીધો અને ભોજન અને પાણી વગર પોતાની તપસ્યા ચાલુ રાખી. ભોજન છોડવાના કારણે તેમનું નામ ‘અર્પણા’ પણ હોય છે. 

એક વખત દેવી બ્રહ્મચારિણીની આ તપસ્યાથી પ્રસન્ન થઈને બ્રહ્માજીએ વરદાન આપતા કહ્યું કે તેમના જેવું કઠોર તપ આજ સુધી કોઈએ નથી કર્યું. તમારી આ અલૌકિક કૃત્યનું ચારેબાજુ વખાણ કરવામાં આવી રહી છે. તમારી મનોકામના જરૂર પુરી થશે. ભગવાન શિવ તમને પતિ રૂપમાં જરૂર મળશે. 

માતા બ્રહ્મચારિણીની પૂજા વિધિ 

નવરાત્રીના બીજા દિવસે માતા બ્રહ્મચારિણીની પૂજા પીળા સફેદ વસ્ત્રો ધારણ કરીને કરવી જોઈએ. આ દિવસે દેવીને સફેદ વસ્તુઓ અર્પિત કરવાથી ભાગ્ય ચમકી શકે છે. બ્રહ્મચારિણીને તમે શાકર અને પંચામૃતનો ભોગ લગાવી શકો છો. 

પૂજાના સમયે જ્ઞાન અને વૈરાગ્યનું કોઈ પણ મંત્ર જપ કરી શકાય છે. માતા બ્રહ્મચારિણી માટે “ॐ ऐं नमः”નો જાપ કરો. ભોજન પર ખાસ ધ્યાન આપો.