દિવાળીના તહેવારને હવે માત્ર થોડા દિવસ જ બાકી રહ્યા છે. આ વખતે 10 નવેમ્બરે દેશની સાથે સાથે સમગ્ર વિશ્વમાં દિવાળી ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવશે. લંકાના રાજા રાવણને મારીને ભગવાન રામ જ્યારે અયોધ્યા પાછા ફર્યા ત્યારે નગરવાસીઓએ તેમનું સ્વાગત કરવા ઘીનાં દીવા પ્રગટાવ્યાં. તેથી જ દિવાળીનો તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે. જો કે, દિવાળી ઉજવવા પાછળ બીજી ઘણી વાર્તાઓ છે, પરંતુ મોટાભાગના લોકો તે વિશે જાણતા નથી. દિવાળી પહેલા અમે તમને આ તહેવાર મનાવવા પાછળના કેટલાક વધુ કારણો જણાવી રહ્યા છીએ, જેના વિશે લોકો બહુ ઓછા જાણે છે.

1- નરકાસુરનો વધઃ

એવું માનવામાં આવે છે કે દ્વાપર યુગમાં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણએ નરકાસુરનો વધ કર્યો હતો. નરકાસુરે 16,000 સ્ત્રીઓને કેદ કરી હતી, જેમને કૃષ્ણએ મારી નાખ્યા બાદ મુક્ત કરી હતી. તેથી, 5 દિવસ સુધી ચાલતા દિવાળીના તહેવારમાં, આ વિજય માટે એક દિવસ ઉજવવામાં આવે છે.

2- પાંડવો વનવાસમાંથી હસ્તિનાપુર પાછા ફર્યા:

પાંડવો 12 વર્ષના વનવાસ અને એક વર્ષના વનવાસ પછી કારતક મહિનાની અમાવાસ્યાના દિવસે પાછા આવ્યા. પાંડવોમાં માનતા લોકોએ આ દિવસે દીપ પ્રગટાવીને તેમનું સ્વાગત કર્યું અને ત્યારે પણ લોકોએ દિવાળીનો તહેવાર ધામધૂમથી ઉજવ્યો.

3- રાજા બલી માટે દીવા પ્રગટાવવામાં આવ્યા:

ભગવાન વિષ્ણુએ વામન અવતાર લીધો અને રાજા બલિ પાસેથી ત્રણ પગથિયાંની જમીન દાનમાં આપીને પોતાનું સર્વસ્વ લઈ લીધું. બદલામાં તેને સુતલા લોકનો રાજા બનાવવામાં આવ્યો. જ્યારે સુતાલામાં રહેતા લોકોને આ વાતની જાણ થઈ તો તેઓએ દીપ પ્રગટાવીને તેમનું સ્વાગત કર્યું. તે જ સમયે જ્યારે સ્વર્ગ સલામત હતું ત્યારે પણ દેવતાઓએ દીપોત્સવ ઉજવ્યો હતો. ત્યારથી દિવાળી ઉજવવાની પરંપરા ચાલી આવે છે.

4- દેવી લક્ષ્મી સ્વર્ગમાં પાછા ફર્યા હતા:

એવું માનવામાં આવે છે કે એકવાર ઋષિ દુર્વાસાએ ક્રોધમાં ઈન્દ્રને શ્રાપ આપ્યો હતો કે સ્વર્ગ વહી જશે. આ શ્રાપને કારણે દેવી લક્ષ્મીએ ભગવાન વિષ્ણુને છોડીને સ્વર્ગ છોડીને સમુદ્રમાં જવું પડ્યું. આ પછી દેવતાઓ અને દાનવો વચ્ચે યુદ્ધ થયું અને સમુદ્ર મંથન થયું. 14 રત્નોની સાથે દેવી લક્ષ્મી પણ સમુદ્ર મંથનમાં પ્રગટ થયા હતા. એવું કહેવાય છે કે દિવાળીના દિવસે દેવી લક્ષ્મીએ ભગવાન નારાયણ સાથે લગ્ન કર્યા હતા. ત્યારથી દિવાળીની ઉજવણી થવા લાગી.

5- વિક્રમાદિત્યનો રાજ્યાભિષેકઃ

આ દિવસે સનાતન ધર્મના મહાન રાજા વિક્રમાદિત્યનો રાજ્યાભિષેક થયો હતો. તેથી જ દિવાળી એક ઐતિહાસિક તહેવાર પણ છે. મહર્ષિ દયાનંદ આ દિવસે નિર્વાણ પામ્યા હતા. તેથી જ દિવાળી એક ખાસ તહેવાર છે.

6- ભગવાન મહાવીરનું નિર્વાણ:

જૈન સમાજ માટે પણ આ દિવસ ખાસ છે. આ દિવસે 24મા અને છેલ્લા તીર્થંકર ભગવાન મહાવીરે નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યું હતું. કારતક માસની ચતુર્દશીના દિવસે મહાવીરને મોક્ષ પ્રાપ્ત થયો હતો. તેથી જ જૈન સમાજ પણ દિવાળી ઉજવે છે.

7- કેપ્ટિવ લીવ ડે:

શીખ સમુદાય માટે પણ દિવાળીનો તહેવાર ખૂબ જ ખાસ છે. આ દિવસે છઠ્ઠા શીખ ગુરુ હરગોવિંદને અન્ય 52 હિંદુ રાજાઓ સાથે ગ્વાલિયર કિલ્લાની કેદમાંથી મુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. મહેરબાની કરીને જણાવો કે તેમને મુગલ બાદશાહ જહાંગીરે કેદ કર્યા હતા.

8- સ્વામી દયાનંદ સરસ્વતીનું નિર્વાણ:

આર્ય સમાજના સ્થાપક મહર્ષિ દયાનંદ સરસ્વતીએ કારતક અમાવસ્યાના દિવસે નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યું હતું. આ જ કારણ છે કે આર્ય સમાજના લોકો માટે પણ દિવાળીનો તહેવાર ખૂબ જ ખાસ છે.

9- દેવી કાલીનો કમલાત્મિકા અવતાર:

શક્તિવાદના કલિકુલ સંપ્રદાય અનુસાર, દેવી મહાકાળીના છેલ્લા અવતાર કમલાત્મિકાના અવતારના દિવસને કમલાત્મિક જયંતિ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. આવું દિવાળીના દિવસે જ થાય છે. બંગાળ ઉપરાંત, તે મિથિલા, ઓડિશા, આસામ અને સિલ્હટ પ્રદેશોમાં ઉજવવામાં આવે છે.

10- ઘણી જગ્યાએ દિવાળી એ નવા વર્ષનું પ્રતીક છે.

આ ઉપરાંત, દિવાળીનો તહેવાર પશ્ચિમી રાજ્ય ગુજરાત અને ઉત્તર ભારતના કેટલાક હિંદુ સમુદાયોમાં પણ નવા વર્ષનું પ્રતીક છે. આ ઉપરાંત કેટલીક જગ્યાએ દિવાળીને લણણીના તહેવાર તરીકે પણ ઉજવવામાં આવે છે. આ તહેવાર શિયાળા પહેલાની છેલ્લી લણણીના પ્રતીક તરીકે પણ ઉજવવામાં આવે છે.