અમદાવાદ એક સમયે ભારતના માન્ચેસ્ટર તરીકે જાણીતું હતું પરંતુ મોટાભાગની મોટી કાપડ મિલો અદૃશ્ય થઈ ગઈ છે. તે હજુ પણ રાજ્યનું વ્યાપારી કેન્દ્ર છે. જે એટલું જાણીતું નથી તે એ છે કે તેમાં કેટલીક એવી જગ્યાઓ પણ છે જે ચોક્કસપણે મુલાકાત લેવા યોગ્ય છે. આ શહેરને વર્લ્ડ હેરિટેજ સિટીનો દરજ્જો મળ્યો નથી.

અમદાવાદના આકર્ષણ અને પર્યટન સ્થળો

1. કાંકરિયા તળાવ

આ ઐતિહાસિક તળાવ સુલતાન કુતુબુદ્દીન દ્વારા 1450ના દાયકામાં બાંધવામાં આવ્યું હતું, તે પાણીનો સ્ત્રોત હતો અને તાજેતરમાં જ્યારે તેને નવનિર્માણ આપવામાં આવ્યું ત્યાં સુધી તે એક પ્રિય પિકનિક સ્થળ રહ્યું હતું. મુખ્ય આકર્ષણ એ મધ્યમાં આવેલો ટાપુ છે જે વોક-વે દ્વારા એક્સેસ થાય છે. આ ટાપુ નગીનાવાડી તરીકે ઓળખાય છે, જે એક સમયે પ્રેમીઓનું પ્રિય સ્થળ હતું પરંતુ હવે પ્રવેશ ટિકિટ ખરીદીને છે અને સૂર્યાસ્ત પછી લેસર શો જોઈ શકાય છે. તળાવમાં બાળકો માટે મિની ટોય ટ્રેન અને પુષ્કળ મનોરંજન છે. નજીકમાં એક પ્રાણી સંગ્રહાલય છે અને બાળકો માટે એક મનોરંજન વિસ્તાર છે જે બાલવાટિકા તરીકે ઓળખાય છે જેમાં સવારી અને મનોરંજન છે. ડચ કબ્રસ્તાન સમાન એક બાજુ પર આવેલું છે. આ એક આઉટ એન્ડ આઉટ મનોરંજન કેન્દ્ર છે જ્યાં વ્યક્તિ ફક્ત ફરવા, બેસીને અથવા મનોરંજન સુવિધાઓનો આનંદ માણીને સાંજ પસાર કરી શકે છે.

2. સીદી બશીર મસ્જિદ

હકીકતમાં અમદાવાદમાં બે ઝુલતા મિનારા છે. કાલુપુર રેલવે સ્ટેશન પાસે આવેલી સીદી બશીર મસ્જિદ એક છે. બે ટાવર અથવા મિનારા છે. એક ટોચ પર ચઢે છે અને પરિચારક એક પથ્થરને દબાણ કરે છે જે ટાવરને હલાવી દે છે. નવાઈની વાત તો એ છે કે પથ્થર દ્વારા તેની સાથે જોડાયેલ ટ્વીન ટાવર પણ ડોલશે. યુદ્ધ દરમિયાન મસ્જિદને નુકસાન થયું હતું અને હવે કોઈને પણ ટાવર પર ચઢવાની પરવાનગી નથી. અન્ય ઝુલ્તા મિનારા ગોમતીપુર વિસ્તારમાં છે અને સીદી બશીર મસ્જિદના મિનારાની જેમ, કોઈને પણ ઉપર ચઢવાની મંજૂરી નથી.

3. સાબરમતી ખાતે મહાત્મા ગાંધી આશ્રમ

સાબરમતી આશ્રમ તરીકે પણ ઓળખાય છે, ગાંધી આશ્રમ એક રાષ્ટ્રીય સ્મારક છે. આ તે સ્થાન છે જ્યાં મહાત્મા ગાંધી રહેતા હતા અને તેમનું અભિયાન ચલાવ્યું હતું જેના પરિણામે ભારતને આઝાદી મળી હતી. સાબરમતી નદીના કિનારે સ્થિત, આશ્રમમાં ગાંધીજી જ્યાં રહેતા હતા તે કુટીર અને એક સંગ્રહાલય છે જે તેમના કાર્યો, પુસ્તકો અને ચરખાનું પ્રદર્શન કરે છે. સંકુલમાં વિનોબા કુટીર, ઉપાસના મંદિર, મગન નિવાસ અને નંદિની જેવી ઇમારતો છે, જે તમામ ગાંધીજીના સાથીદારોના નામ પર છે.

4. Shree Swaminarayan Mandir Kalupur

અમદાવાદમાં થોડાક સ્વામિનારાયણ મંદિરો છે પરંતુ કાલુપુરમાં આવેલું સ્વામિનારાયણ મંદિર સૌથી જૂનામાંનું એક છે, જેનું નિર્માણ 1822માં ભગવાન સ્વામિનારાયણના નિર્દેશો હેઠળ થયું હતું. તે જટિલ કોતરણી અને સમૃદ્ધ સુશોભન સાથે લાકડામાં બનેલ છે. મંદિર તહેવારોના દિવસોમાં જીવંત બને છે અને લાખો લોકો મંદિરમાં પ્રાર્થના કરવા માટે ઉમટી પડે છે.

5. અડાલજ વાવ

અડાલજ વાવ અથવા વાવ અમદાવાદથી ગાંધીનગર જવાના રસ્તા પર લગભગ અડધા કલાકના અંતરે આવેલું છે. 1499માં તેના બાંધકામનો શ્રેય રાણા વીર સિંહને આપવામાં આવે છે પરંતુ પગથિયું અડધું પૂરું થઈ ગયું હોવા છતાં મહમૂદ બેગડા દ્વારા તેની હત્યા કરવામાં આવી હતી. મહમૂદ બેગડાએ તેનું બાંધકામ ચાલુ રાખ્યું. સ્ટેપવેલ પાંચ માળ નીચે જમીનમાં જાય છે અને દરેક માળે પુષ્પ અને ભૌમિતિક પ્રકૃતિની સમૃદ્ધ કોતરણી અને સુશોભન સાથેના સ્તંભો છે. સ્થાપત્ય સોલંકી શૈલીનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે જે તે યુગમાં લોકપ્રિય હતું. જૂના કૂવામાં પથ્થરના દેવતાઓ છે જે મુસ્લિમો દ્વારા વિકૃત કરવામાં આવ્યા હતા અને એકંદરે; તે હિંદુ અને મુસ્લિમ સ્થાપત્યનું અનોખું મિશ્રણ રજૂ કરે છે.

6. દાદા હરીર વાવ, અસારવા

અસારવામાં આવેલી દાદા હરીર વાવ અડાલજની વાવ જેટલી જોવા મળતી નથી પરંતુ તેની સમૃદ્ધ કોતરણી અને સ્થાપત્યના લેઆઉટમાં તે ઓછી સુંદર નથી. તે 149 માં કોઈક સમયે મહેમુદ બેગડાના હેરમમાં રહેતી મહિલા ધાઈ હરીરે બાંધ્યું હતું. આ કૂવાની રચના અષ્ટકોણીય છે અને ત્યાં પાંચ માળ છે જે ઊંડે સુધી જાય છે.

7. માતર ભવાની ની વાવ અને મંદિર

દાદા હરીર વાવ જેટલી વિસ્તૃત ન હોવા છતાં, નજીકની માતા ભવાની વાવ એ 11મી સદીમાં ચાલુક્ય વંશના રાજાઓ દ્વારા બાંધવામાં આવેલ હિંદુ માળખું છે. દેવી ભવાનીની મૂર્તિ પગથિયાના કૂવાના નીચેના ભાગમાં એક નાના મંદિરમાં રાખવામાં આવી છે જેનું બાંધકામ વધુ ખુલ્લું છે.

8. અમૃતવર્ષિની વાવ, પંચકુવા

કાલુપુર વિસ્તારમાં પંચકુવા દરવાજાની બાજુમાં આવેલી અમૃતવર્ષિની વાવ દુકાનો અને ટ્રાફિકને કારણે સાવ ચૂકી જવાય છે. અંદર પ્રવેશ કરો અને એલ આકારના આર્કિટેક્ચર સાથે ત્રણ માળનું માળખું ભૂગર્ભમાં જતા પાંચ કૂવાઓ શોધે છે. ગુજરાતના ગવર્નર હૈદર કુલી ખાનના દિવાન રઘુનાથદાસે 1723માં નજીકમાં રહેતા લોકો માટે પાણીના સ્ત્રોત તરીકે આ પગથિયું બાંધ્યું હતું.

9. સરખેજ રોઝા

સરખેણમાં આવેલ સરખેજ રોઝા અમદાવાદમાં તેના પ્રકારનો સૌથી શ્રેષ્ઠ અને સૌથી વિસ્તૃત રોઝા છે અને એક એવી જગ્યા છે જેની મુલાકાત લેવી જ જોઇએ. તે એક વિશાળ અને પ્રભાવશાળી વિસ્તાર છે, જે અમદાવાદના એક્રોપોલિસ તરીકે ઓળખાય છે, જ્યાં સૂફી સંત શેખ અહેમદ ખટ્ટુ ગંજ બક્ષની કબર જોવા મળે છે. તેમણે જ સુલતાન અહેમદ શાહને તેમની રાજધાની સ્થાપવાનું સૂચન કર્યું અને ત્યારપછી અમદાવાદ અસ્તિત્વમાં આવ્યું. શેખ અહેમદ ખટ્ટુ ગંજ બક્ષનું અહીં અવસાન થયું અને મુહમ્મદ શાહ બીજાએ તેમના માનમાં અહીં એક કબર બનાવી. સુલતાન મહમૂદ બેગડાએ અહીં એક વિશાળ તળાવ બનાવીને સરખેજનો વિકાસ કર્યો હતો જે ચારે બાજુથી પથ્થરના પગથિયાં અને અનેક ઇમારતો અને એક મહેલથી ઘેરાયેલો હતો. તેણે પોતાના અને પોતાના પરિવાર માટે એક સમાધિ પણ બનાવી. અહીં તેઓ, તેમના પુત્ર મુઝફ્ફર શાહ II અને તેમની રાણી રાજબાઈને દફનાવવામાં આવ્યા છે. શેખ અહેમદ ખટ્ટુ ગંજ બક્ષની સમાધિ તેના પથ્થરની જાફરી કામમાં પ્રભાવશાળી છે. તેની બાજુમાં અમદાવાદની જામા મસ્જિદને ટક્કર આપતી મસ્જિદ છે. સરખેજ રોઝા વિસ્તારમાં પ્રવેશતા જ એક અલગ જ દુનિયામાં પ્રવેશે છે.

10. Pols પ્રવાસ

અમદાવાદ તેના હૃદયમાં એક જૂનું શહેર છે જે તેના સેંકડો પોલ દ્વારા બે માળના મકાનો દ્વારા લાઇનવાળી સાંકડી ગલીઓ દ્વારા ઉદાહરણરૂપ છે. આ એક સંપૂર્ણપણે અલગ દુનિયા છે. તમે આસ્ટોડિયા બાજુના ધ્રુવમાં પ્રવેશી શકો છો અને પછી સાંકડી ગલીઓમાંથી ચાલતા રહો, માણેક ચોકથી પસાર થઈ શકો છો અને પછી કાલુપુરમાં બહાર નીકળવા માટેના રસ્તાઓમાંથી પસાર થઈ શકો છો. ત્યાં 356 થી વધુ પોલ છે અને દરેક ધ્રુવનું કંઈક મહત્વ છે. કેટલાક પોલ સમૃદ્ધ લોકોનું ઘર હતું અને ઝીણવટપૂર્વક કોતરવામાં આવેલા લાકડાના બંધારણો દ્વારા દર્શાવવામાં આવે છે. એવી પોલ છે જ્યાં માત્ર જૈનો જ રહે છે, મુસ્લિમો માટે પોળ અને અન્ય લોકો માટે પોળ છે. જો તમે અમદાવાદના હૃદયને જાણવા માંગતા હો, તો પોલ પર ચાલવામાં સમય પસાર કરો. સમૃદ્ધ સીથના કેટલાક આવાસોનું નવીનીકરણ કરવામાં આવ્યું છે અને જાહેર પ્રદર્શનમાં છે. તે જ્ઞાનપ્રદ અને સમૃદ્ધપણે લાભદાયી છે, સમયની ભૂતકાળની મુસાફરી. મોટાભાગના મંદિરો,

11. માણેક ચોક, બાદશાહ નો હજીરો, રાની નો હજીરો, જામા મસ્જિદ

માણેક ચોક એ જૂના અમદાવાદનું ધમધમતું બજાર છે. તે દુકાનો અને હોકર્સથી ગીચ છે. તે સોના અને ચાંદીના વેપારનું કેન્દ્ર છે, તે સ્થાન જ્યાં જૂનું સ્ટોક એક્સચેન્જ હતું, તે સ્થાન જ્યાંથી ફળો અને શાકભાજી તેમજ જડીબુટ્ટીઓ, મસાલા અને જોગવાઈઓ ખરીદી શકાય છે. અહીં ચાલવું અને ખરીદી કરવી એ એક ઇમર્સિવ અનુભવ છે. માણેક ચોક એ છે જ્યાં રાણી નો હજીરો, રાણીઓનું અંતિમ વિશ્રામ સ્થળ તેમજ બાદશાહ નો હજીરો જોવા મળશે. અહમદ શાહ બાદશાહની કબર અહીં આવેલી છે અને રાણી નો હજીરોમાં મુગલી બીબીની કબર છે. મુગલાઈ બીબી મુહમ્મદ શાહ II ની પત્ની અને મહમુદ બેગડાની માતા હતી. જામા મસ્જિદ દૂર નથી. તે 1424 માં અહેમદ શાહ I દ્વારા બાંધવામાં આવ્યું હતું અને તેની ત્રણ બાજુઓ પર કોલોનેડ સાથે 75 મીટર 66 મીટરનું ભવ્ય આંગણું છે. મધ્યમાં એક પાણીની ટાંકી છે અને એક છેડે પ્રાર્થના હોલ છે. સંરચનામાં કુલ 260 થી વધુ સ્તંભો અને 15 ગુંબજ છે. જ્યારે બહાર ઘોંઘાટ અને હબબ છે, પરિસરની અંદર તે શાંતિ અને શાંત છે. એક સમયે આ મસ્જિદનો ઉપયોગ સુલતાન દ્વારા ખાનગી નમાજ માટે કરવામાં આવતો હતો પરંતુ આજે લોકો અહીં નમાજ અદા કરવા માટે એકઠા થાય છે. ભદ્રનો કિલ્લો ચાલવાના અંતરમાં છે પરંતુ તે ફેરિયાઓથી એટલો ખીચોખીચ ભરેલો છે કે કોઈ તેને ચૂકી જાય. તે 1411 માં મરાઠાઓના શાસન દરમિયાન બનાવવામાં આવ્યું હતું અને તે અહીંના કાલી મંદિર માટે વધુ જાણીતું છે. દંતકથાઓ અનુસાર, દેવી લક્ષ્મીએ અંદર પ્રવેશ કર્યો અને સુલતાનને આશીર્વાદ આપ્યા કે શહેર હંમેશા સમૃદ્ધ રહેશે. એક સમયે આ મસ્જિદનો ઉપયોગ સુલતાન દ્વારા ખાનગી નમાજ માટે કરવામાં આવતો હતો પરંતુ આજે લોકો અહીં નમાજ અદા કરવા માટે એકઠા થાય છે. ભદ્રનો કિલ્લો ચાલવાના અંતરમાં છે પરંતુ તે ફેરિયાઓથી એટલો ખીચોખીચ ભરેલો છે કે કોઈ તેને ચૂકી જાય. તે 1411 માં મરાઠાઓના શાસન દરમિયાન બનાવવામાં આવ્યું હતું અને તે અહીંના કાલી મંદિર માટે વધુ જાણીતું છે. દંતકથાઓ અનુસાર, દેવી લક્ષ્મીએ અંદર પ્રવેશ કર્યો અને સુલતાનને આશીર્વાદ આપ્યા કે શહેર હંમેશા સમૃદ્ધ રહેશે. એક સમયે આ મસ્જિદનો ઉપયોગ સુલતાન દ્વારા ખાનગી નમાજ માટે કરવામાં આવતો હતો પરંતુ આજે લોકો અહીં નમાજ અદા કરવા માટે એકઠા થાય છે. ભદ્રનો કિલ્લો ચાલવાના અંતરમાં છે પરંતુ તે ફેરિયાઓથી એટલો ખીચોખીચ ભરેલો છે કે કોઈ તેને ચૂકી જાય. તે 1411 માં મરાઠાઓના શાસન દરમિયાન બનાવવામાં આવ્યું હતું અને તે અહીંના કાલી મંદિર માટે વધુ જાણીતું છે. દંતકથાઓ અનુસાર, દેવી લક્ષ્મીએ અંદર પ્રવેશ કર્યો અને સુલતાનને આશીર્વાદ આપ્યા કે શહેર હંમેશા સમૃદ્ધ રહેશે.

12. ઇસ્કોન મંદિર

ઇસ્કોન મંદિર સરખેજ ગાંધીનગર હાઇવે પર આવેલું છે અને તે ભગવાન કૃષ્ણ અને રાધાને સમર્પિત છે. આધુનિક શૈલીમાં બનેલું, મંદિર સ્થાનિકો અને પ્રવાસીઓ માટે એકસરખું લોકપ્રિય સ્થળ છે અને કેટલાક લોકોને અહીં આપવામાં આવતો આરોગ્યપ્રદ સાત્વિક ખોરાક ગમે છે જ્યારે અન્ય લોકો પ્રવચન કરે છે. તે મુલાકાત લેવા યોગ્ય છે.

13. સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ રાષ્ટ્રીય સંગ્રહાલય

શાહીબાગમાં આવેલું, આ મ્યુઝિયમ એક સમયે સમ્રાટ શાહજહાંનું ઘર હતું અને પછી બ્રિટિશ છાવણીનો ભાગ બન્યું. આઝાદી પછી તે રાજ્યપાલનું નિવાસસ્થાન બની ગયું અને આખરે મ્યુઝિયમમાં ફેરવાઈ ગયું.

14. કેલિકો મ્યુઝિયમ ઓફ ટેક્સટાઈલ

આ મ્યુઝિયમ પણ શાહીબાગમાં આવેલું છે અને સારાભાઈ પરિવારના વિશાળ પરિસરમાં છે, જે એક સમયે પ્રખ્યાત કેલિકો મિલોના માલિક હતા. તેમાં કાપડ અને કાપડનો અદ્ભુત સંગ્રહ છે જેની મુલાકાત લેવી જ જોઈએ.

15. વેચાર વાસણો મ્યુઝિયમ

સુરેન્દ્ર પટેલ, આર્કિટેક્ટ અને વિશાલાના માલિક, સરખેજ વિસ્તારમાં ગામડાની પ્રકારની રેસ્ટોરન્ટ દ્વારા સેટ કરવામાં આવેલ, વાસણો સંગ્રહાલય વિવિધ વાસણોનું પ્રદર્શન કરે છે. મુલાકાત જ્ઞાનપ્રદ બની શકે છે કારણ કે સમગ્ર ભારતમાંથી એકત્ર કરાયેલા વાસણોના 4500 થી વધુ પ્રદર્શન જોઈ શકાય છે.

16. ઓટો વર્લ્ડ વિન્ટેજ કાર મ્યુઝિયમ

ઓઢવ નજીક એસપી રિંગ રોડ પર કાઠવાડા નજીક આવેલું છે, આ એક મુલાકાત લેવા જેવું સ્થળ છે. તે વિન્ટેજ કારનું પ્રદર્શન કરે છે, જેનો ઉપયોગ એક સમયે ભારતના મહારાજાઓ અને શ્રીમંત લેન્ડેડ સજ્જનો દ્વારા કરવામાં આવતો હતો. રોલ્સ રોયસ, ઘોડાથી દોરેલી ગાડીઓ અને એક-બે મોટરસાઇકલનો સંગ્રહ માત્ર પ્રભાવશાળી છે અને ચોક્કસપણે રાજ્યમાં તેના પ્રકારમાંથી એક છે.

17. સીદી સૈય્યદ મસ્જિદ

સીદી સૈયદ મસ્જિદની ખ્યાતિનો દાવો તેની ઉત્કૃષ્ટ ટ્રેલીઝ્ડ પથ્થરની બારીઓ છે, જેમાંથી એક અમદાવાદની પ્રતિષ્ઠિત છે. કોઈને આશ્ચર્ય થાય છે કે માસ્ટર કારીગરો પથ્થરમાં આવી નાજુક રીતે કોતરણીવાળી કોતરણી કેવી રીતે બનાવી શક્યા.

18. હુતીસિંગ જૈન મંદિર

હુતીસિંગ જૈન મંદિર દિલ્હી દરવાજાની બહાર શાહીબાગ રોડ પર આવેલું છે. તે એક જૈન મંદિર સંકુલ છે જેનું નિર્માણ શેઠ હુથીસિંહ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હોવાનું કહેવાય છે, જેમણે દુષ્કાળના સમયગાળા દરમિયાન મજૂરોને ટેકો આપવા માટે તેમના મૃત્યુ પછી તેમની પત્ની દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલ કાર્યની શરૂઆત કરી હતી. મુખ્ય દેવતા ભગવાન ધરમનાથ છે જેમની મૂર્તિ મુખ્ય મંદિરની ઇમારતને આકર્ષિત કરે છે. મુખ્ય મંદિર એક ગેલેરીથી ઘેરાયેલું છે જેમાં વિવિધ તીર્થંકરોની ઉત્કૃષ્ટ રીતે કોતરેલી મૂર્તિઓ સાથે 52 નાના મંદિરો છે.

અમદાવાદ એ માત્ર જોવાલાયક સ્થળો નથી. નવરાત્રિ દરમિયાન અહીં આવો અને દરેક શેરીમાં મોડી રાત સુધી નાચગાન ચાલુ છે. 14મી જાન્યુઆરીએ ઉત્તરાયણ પર અહીં આવો અને શહેરમાં પતંગ ઉડાવવાનો ધૂમ મચ્યો. ગાંઠિયા, ખમણ, ફાફડા જેવા ખાદ્યપદાર્થોના નમૂના અને તમે જાણો છો કે આમદાવાડી શું બનાવે છે.