ગુજરાતી વ્યાકરણમાં સમાનાર્થી શબ્દો અત્યારે દરેક સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષા જેવી કે Talati, Gram Sevak, Clerk, GPSC વગેરે અને ધોરણ 10 બોર્ડ, ધોરણ 12 બોર્ડ ની પરીક્ષામાં ગુજરાતી વિષયમાં પુછાતા હોય છે.

Samanarthi Shabd Standard 6 Semester 1 and 2

અહીં ધોરણ 6 સેમેસ્ટર 1 અને ધોરણ 6 સેમેસ્ટર 2 બંને સમાનાર્થી શબ્દો આવરી લેવામાં આવ્યા છે.

સમાનાર્થી શબ્દો દરેક દરેક ચેપ્ટર માં આવતા હોય છે અને પરીક્ષા માં પણ પુછાતા હોય છે. બધી જ સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષા માં ફરજીયાત સમાનાર્થી શબ્દો પૂછતા હોય છે. તમને ખબર હશે હવે દરેક પાઠ ની પાછળ શબ્દસમજૂતી માં પાઠ માં આવતા દરેક સમાનાર્થી શબ્દો આપેલ હોય છે જે પહેલા એ ‘ટીપ્પણ’ ના નામથી આવતા હતા. નવા અભ્યાસમાં આ ફેરફાર થયો છે એટલે હવે શબ્દ સમજુતી રીતે આવે છે.

ગુજરાતી ધોરણ 6 પ્રથમ સત્ર સમાનાર્થી શબ્દો

Chapter: 1 – રેલવે-સ્ટેશન

• આ ચિત્રપાઠ છે એટલે આમાં કોઈ સમાનાર્થી શબ્દો આપેલ નથી.

Chapter: 2 – હિંદમાતાને સંબોધન

• દેવભૂમિ – પવિત્ર ભૂમિ
• વિશ્વાસી – ઈસુખ્રિસ્તમાં શ્રદ્ધા-વિશ્વાસ રાખનાર , ખ્રિસ્તી
• જિન – જૈન
• બક્ષી – આપી
• તવંગર – પૈસાદાર
• નિરક્ષર – અભણ
• સાહો – મદદ કરો
• પરસ્પર – એકબીજાને

Chapter : 3 – ડ્રિદલ

• શિલ્પી પથ્થર , ધાતુ વગેરેને સુંદર આકાર આપનાર કે કોતરણી કરનાર
• સ્તંભ થાંભલો
• નિઃશબ્દ – શબ્દ વિનાનું , શાંત
• મંજૂરી – પરવાનગી
• લૉન – લીલું ઘાસ , બાગ – બગીચા કે ઘર આગળ ઉગાડવામાં આવતું ઘાસ , હરિયાળી
• આજીજી – વિનંતી
• બિરદાવવું – ગુણને વખાણવા કે તેની કદર કરવી

Chapter: 4 – રવિશંકર મહારાજ

• મૂકસેવક – જાહેરાત , પ્રસિદ્ધિ કે પ્રશંસાની ઇચ્છા વગર ચૂપચાપ સેવા કરનાર
• બિરુદ – કદરરૂપે લોકોએ આપેલું નામ કે ઉપનામ
• નાનપ – હીનતા , નાનમ
• મહિમાવંતું – ગૌરવવાળું ,
• ઝળકવું – ઝળહળી ઊઠવું
• વિલાયતી – પરદેશી બનાવટનું
• કાચું પોચું – ( અહીં ) ડરપોક
• નિર્ભય : નીડર
• કોતર નીડર કોતર – નદીકિનારાની બખોલો
• ગરનાળું – પાણી વહી જાય તે માટે બાંધેલો સાંકડો માર્ગ
• છાતીસમાણું – છાતી સરખું
• કરો – ઘરની બાજુની દીવાલ , ભીંત
• વહારે – મદદ
• સ્વયંસેવક – કોઈ ખાસ પ્રસંગે પોતાની મેળે સેવા આપનાર
• બોરિંગ – જમીનમાં શારડી ઊતારી પાણી – તેલ વગેરે કાઢવાની ક્રિયા
• શાર – કામ – ( અહીં ) એ રીતે તૈયાર કરેલો ‘ બોર ‘ , કૂવો
• હેવાન – ( અહીં ) દુર્ગુણોવાળો માણસ
• જીવનધર્મ – જીવનનું મુખ્ય કર્તવ્ય.

Chapter: 5 – મહેનતની મોસમ

• સોનાવરણી – સોના જેવા રંગવાળી
• મોસમ – ઋતુ
• નદિયું – નદીઓ ( સૌરાષ્ટ્રમાં બહુવચનનો પ્રયોગ )
• નીતર્યા – ચોખ્ખાં
• લીલો કંચન – સંપૂર્ણ લીલો , તાજો અથવા સોના જેવો મૂલ્યવાન
• લોથો જુવારનું કણસ
• હુલ્લાસ – ઉલ્લાસ , કશુંક ગમતું માણવાનો સમૂહનો તરવરાટ
• કુંજડિયું – એક પ્રકારના પક્ષીનું નામ ; કુંજડી
• કિલ્લોલ – આનંદ
• હિલોળ – ઝૂલવું તે
• પછેડી – ઓઢવા , પાથરવા , પાક બાંધવા માટે વપરાતું ચાદર જેવું જાડું કપડું દાતરડાં – પાક કાપવા , લણવા માટેનાં ઓજાર
• મલક – પ્રદેશ ખળાં પ્રદેશ
• ખળાં – કણસલાં ગૂંદીને કે ઝૂડીને અનાજ કાઢવાની જગા
• રળનારો – કમાનારો

Chapter : 6 – લેખન ઝાલી નો રહી

• સીમાડો – ગામની હદ
• પાઘડીપનો – ( અહીં ) પાઘડીના જેવો વિસ્તાર ( લંબાઈમાં વધારે પણ પહોળાઈમાં ઓછો )
• અમીદ્રષ્ટિ . મહેરબાની , મીઠી નજર વેરાન – ઉજ્જડ
• વસવાયા વરણ – ( અહીં ) ગામ તરફથી પસાયતા ( બક્ષિસ ) આપી , વસાયેલી જાતિ
• વાઝડી – પવનનું વાવાઝોડું
• બાચકું – ( અહીં ) નાની ગાંસડી
• વચાર્ય વિચાર હાટડી – નાની દુકાન
• ભોં – જમીન
• મોર્ય – ( અહીં ) પહેલા
• સંધિયા – ( અહીં ) બળદની એક જાત
• પાણિયાળા – બળવાન
• નરાતાર – નરદમ , નર્યું
• કાળોત્રી મૃત્યુ સમયે લખાતો પત્ર
• કારજ – મરણ પછી બારમા દિવસે થતો વિધિ
• સંધાય – બધા જ , સૌ
• ખમતીધર – સધ્ધર , પૈસાદાર
• ખોરડું – ખોલી , ઓરડી , માટીની ભીંતનું નાનું ઘર
• સોંસરો – આરપાર જવું , ( અહીં ) વચ્ચે થઈને

Chapter: 7 – પગલે-પગલે

• ધોમ – સૂર્ય , સખત તડકો
• ખાંડુ – તલવાર
• ધૈર્ય – ધીરજ
• દુર્ગમ – મુશ્કેલ માર્ગ
• શિસ્ત – આજ્ઞા કે નિયમમાં રહેવું

Chapter: 8 – બિરબલની યુક્તિ

• યુક્તિ – કરામત , ઉપાય
• કોયડો – ઝટ ઉકલી ન શકે તેવો પ્રશ્ન
• ચતુરાઈ – ચાલાકી , હોશિયારી
• ઝરૂખો – છજું
• વહેમનું ઓસડ ન હોવું – વહેમનો ઉપાય ન હોવો
• શિરામણ – સવારનો નાસ્તો
• કાળમુખું ( અહીં ) જેનું મુખ જોવાથી અપશુકન થાય તેવું
• હાંફળુંફાફળું – ગભરાયેલું , બેબાકળું
• મૈયત – મુસ્લિમ વ્યવસ્થા મુજબ ખાટમાં શબ ગોઠવેલું હોય તે
• વાળુ – રાત્રિભોજન
• કમનસીબ – કમભાગી
• અપશુકનિયાળ – જેના શુકન ખરાબ ગણાતા હોય તેવું
• નાતીલું – નાતનો માણસ
• સરપાવ – ઇનામ ; શાબાશી બદલ આપવામાં આવતો પોશાક.

Chapter: 9 – પાદર

• ગોંદરું – ગામનાં ઢોર ઊભાં રહે તે ભાગોળ , પાદર
• હવાડો – ઢોરને પાણી પીવાનો કુંડ
• વેળુ – રેતી
• ટાબરિયાં – નાનાં બાળકો
• બખોલ – નાનાં બાળકો
• બખોલ – પોલાણ
• લડધો – ( અહીં ) રખડતો છોકરો
• ધાક – બીક , ડર
• ટેસડો – મજા
• મુદ્રાલેખ – આદર્શ વાક્ય
• ભૂગોળ – ભૂંગળ
• ઍરકન્ડિશન – ઍરકન્ડિશનર ( વાતાનુકૂલિત યંત્ર )
• ધીંગાણાં – મારામારી , લડાઈ વનેર રખડેલ , જંગલી
• કાળોતરો – કાળો સાપ , ( અહીં ) કાળરૂપી નાગ ( સાપ )

ગુજરાતી ધોરણ 6 દ્વિતીય (બીજું) સત્ર સમાનાર્થી શબ્દો

Chapter: 10 – અલાલીલા વાંસડીયા

• આલું – આછી ભીનાશ ધરાવતું
• ઓતરા – દશ ઉત્તર દિશા
• છલી – વળવું ઊછળી ઊઠવું , ઊભરાઈ જવું
• મોલ – પાક
• મોતીડાં – અહીં ‘મોતી’ જેવાં ડાં

Chapter: 11 – એક જાદુઈ પત્રની વાર્તા

• વેવિશાળ સગાઈ
• લાયન્સ ક્લબ એક આંતરરાષ્ટ્રીય સામાજિક સંસ્થા
• દિમૂઢ આશ્ચર્યચકિત
• વિકટ કઠિન
• નુસખા ખોટા દાવા , પ્રયોગો
• ગલ્લાતલ્લાં આડુંઅવળું
• અમોઘ
• મૂલ્યવાન મશગૂલ તલ્લીન

Chapter: 12 – રાવણનું મિથ્યાભિમાન

• વિદેહ – જનક રાજાનું એક નામ
• ચંબક – શિવજીના ધનુષ્યનું નામ
• ચાપ – ધનુષની પણછ
• અટ્ટહાસ્ય – કરવું ખડખડાટ હસવું
• કંદુક – રમવાનો દડો
• બંદીવાન – કેદી
• ભૂષણ – ઘરેણું
• અભિરામ – મનોહર
• સંકટહરણ – ( અહીં ) દુ : ખ હરનાર
• નિસ્તેજ – થવું ઝંખવાવું
• પરિતાપ – સંતાપ
• અધર – નીચલો હોઠ
• જોધ – યોદ્ધો
• પરસ્વેદ – ( પ્રસ્વેદ ) પરસેવો
• પ્રહાર – ઘા
• કચ્ચર થવો – ( અહીં ) કચડાવું
• પુરભંગ – નગરનો નાશ
• ચંપાવું – ( અહીં ) દુ : ખથી દાઝવું
• નિશિચર – રાક્ષસ
• વસ્ત્રાભૂષણ – ( વસ્ત્ર – આભૂષણ ) કપડાં અને ઘરેણાં
• બ્રહ્માંડ ચાક ચઢાવું – સમસ્ત વિશ્વને ગોળ ફેરવવું
• નિરધાર ( નિર્ધાર ) – નક્કી
• વિકટ દૃષ્ટિ – તીક્ષ્ણ નજર
• ગૌરવ – ( અહીં ) ભારેખમ
• વીશ – ( અહીં ) વીસ
• સ્વયંવર – કન્યા પોતે વર પસંદ કરે તે માટેનો સમારંભ
• તતકાળ ( તત્કાળ ) – તે જ વખતે
• રક્તલોચન – લાલ આંખો
• મેરુ , મંદ્રાચળ – પર્વતોનાં નામ
• કરશું – હાથ વડે
• શિવચાપ – શિવજીનું ધનુષ્ય યંબક

Chapter: 13 – સાગરકાંઠાનો પ્રવાસ

• ઉર – હૃદય
• અમી – અમૃત , મીઠાશ
• પ્રતિનિધિ – ને બદલે , ના તરફથી કામ કરવા નિયુક્ત થયેલો માણસ
• લેખ – લખેલું તે , લખાણ
• અંજલિ – ખોબો , પોશ
• નોખું – જુદું , અલગ
• અવતાર – જન્મ , દેહધારણ , સંસારમાં ( પ્રભુ કે દેવનો ) જન્મ થવો

Chapter: 14 – સારા અક્ષર

• લેસન – ગૃહકાર્ય
• ચલને – ચાલને
• છેકછાક – જ્યાં – ત્યાં લીટા , જ્યાં લખાણ બરાબર ન લાગે ત્યાં તેના ઉપર લીટી તાણવો અથવા ચેકો મૂકવો તે
• બટકણી – સહેલાઈથી તૂટી જાય તેવી
• બ્લેડ – લોખંડની ધારદાર પતરી
• ભક્કમદાર – ભપકાદાર – સારી મજાની ( અહીં ) ધારદાર
• તીરછી – ત્રાસી
• રીફિલ – બૉલપેનમાં મૂકવાની શાહીવાળી પાતળી નળી
• દેવાત – ખડિયો , શાહી ભરવાનું સાધન
• બૉલપેન – રીફિલથી ચાલતી લખવા માટેની પેન
• માર્ક્સ કપાઈ જાય – ગુણ ઓછા મળે છે
• ચાટલું – દર્પણ , અરીસો
• અધમૂઆ – અર્ધા મરેલાં , શક્તિહીન
• સુલેખન – સ્વચ્છ , સુંદર લખાણ

Chapter: 15 – ગુજરાત મોરી મોરી રે

• મોરી – મારી , આગલી હરોળની મોખરાની
• મર્દાની – મરદાનીથી ભરેલાં
• સોણલાં – સ્વપ્ન
• મર્મર – ધીમો અવાજ
• છોળે – મોજાંની છાલકોથી
• ટૂંકો – પર્વતનાં અનેક સળંગ શિખરો
• ટોડલો – બારસાખની બહાર દેખાતો ઉપલો છેડાનો ભાગ
• અમીમીટ – અમૃતભરી , મીઠાશભરી નજરે
• ચરોતર – ચારુતર એટલે સુંદર , લીલોછમ
• ઊમટે – એકસામટા જથ્થામાં આગળ ધસે
• ઊભરે – ઊભરાય
• નીરતીર … કપરી જીરવવી – આ પંક્તિઓમાં કવિએ ગુજરાતના જલકિનારે સુખથી સહેલતી સારસની જોડીનું ચિત્ર આંક્યું છે . વળી , કહ્યું છે કે નર્મદના સમયમાં ગુજરાતની સ્થિતિ સામાજિક રીતે ઘણી પછાત હતી . તેમાં એણે જે પુરુષાર્થ કર્યો , તે ઘણો મોંઘો હતો . આથી એ વખતે ગુજરાતનું જીવન દોહ્યલું હતું ; તો વળી , મહાત્મા ગાંધીના કાળમાં સ્વતંત્રતા માટે પરદેશી સરકાર સામે જે મોરચા મંડાયા , તેથી પ્રજાના જીવનમાં જે સંઘર્ષવાળું વાતાવરણ જળ્યું તે કઠણ હતું . તેથી તે સમયમાં જીવવું ઘણું કપરું હતું .
• દોહ્યલી – મુશ્કેલ ; અઘરી , દુર્લભ

Chapter: 16 – માતૃહ્ર્દય

• અવધૂત – વૈરાગી બાવો
• સદી – સૈકો
• કોમ – એક જ નામથી ઓળખાતો લોકસમૂહ ઉદાહરણ તરીકે વણજારા , રબારી
• નેસ – ભરવાડોએ જંગલમાં બાંધેલાં ઝૂપડાંનું ગામ , નેસડો
• કરગઠિયાં – લાકડાના નાના – નાના ટુકડા
• ભેખડ – ઝઝૂમતો ટેકરાનો ખૂણો , કરાડ
• નવજાત – તરતનું જન્મેલું
• ડણક – સિંહની ગર્જના
• ઓસાણ – યાદ
• રેઢું – રખડતું , સંભાળ વિનાનું
• કાળ – ( અહીં ) મોત
• માલધારી – ઢોરઉછેર કરતી જાતિનો માણસ ( અહીં ) આહીર
• બળતણ – બાળવાનાં લાકડાં
• આધેડ – અડધી ઉંમરે પહોંચેલું
• કાંટ – કાંટાવાળાં વૃક્ષોની ગીચ ઝાડી
• ત્રાડ નાખવી – મોટો અવાજ કરવો
• બલિહારી – ખૂબી
• ઘુરકાટ – ગુસ્સામાં પાડેલી બૂમ
• પરિવર્તન – ફેરફાર
• અગાધ – અતિ ઊંડું
• ખોળિયું – શરીર

Chapter: 17 – સુગંધ કચ્છની…!

• કાલ્પનિક – કલ્પનાથી ઉત્પન્ન થયેલું , વાસ્તવિક અથવા દુનિયાનું નહિ એવું મોસાળ – ‘ મા’નું પિયર
• ધીંગી – ( અહીં ) મજબૂત
• ધોરી – મુખ્ય , અહીં બળદના અર્થમાં
• વિશિષ્ટ – વિશેષતા ધરાવતું
• ન્યારી – અનોખી , જુદી
• બેટ – ચારે બાજુ પાણીથી વીંટળાયેલી જમીન , દ્વીપ
• ભૂસ્તરીય – પૃથ્વીનું પડ , તેની સપાટી નીચેનો થર
• ઘૂઘવે – ગર્જવું તે
• પ્રસિદ્ધ – વિખ્યાત , જાહેર
• પ્રાકૃતિક – કુદરતને લગતું , ભૌતિક
• તપશ્ચર્યા – તપસ્યા , તપ બંદર દરિયા કે નદીકિનારે આવેલું વહાણોની આવ જા થઈ શકે તેવું સ્થાન

Chapter: 18 – શુભાષિત

• સમું – સરખું
• બેસણું – બેઠક
• આભ – આકાશ , નભ
• છત્ર – રક્ષણ કરનાર , પાલક
• માધુરી – માધુર્ય , મીઠાશ
• વૃથા – ફોગટ
• તોલ – ( અહીં ) કિંમત
• લહિયો – લખવાનું કામ કરનાર માણસ
• ગાઉ – આશરે સવા બે કિલોમીટર
• પંથ – રસ્તો , મારગ
• શમવું – શાંત થવું
• ટળવું – દૂર થવું
• ઔષધ – દવા
• સનાતન – પ્રાચીનકાળથી ચાલ્યું આવતું
• ધૂપ – સુગંધી દ્રવ્ય