काकभुशुंडी से गुरु का अपमान, शिवजी ने शाप दिया
एक बार गुर लीन्ह बोलाई । मोहि नीति बहु भाँति सिखाई ॥
सिव सेवा कर फल सुत सोई । अबिरल भगति राम पद होई ॥१॥
रामहि भजहिं तात सिव धाता । नर पावँर कै केतिक बाता ॥
जासु चरन अज सिव अनुरागी । तातु द्रोहँ सुख चहसि अभागी ॥२॥
हर कहुँ हरि सेवक गुर कहेऊ । सुनि खगनाथ हृदय मम दहेऊ ॥
अधम जाति मैं बिद्या पाएँ । भयउँ जथा अहि दूध पिआएँ ॥३॥
मानी कुटिल कुभाग्य कुजाती । गुर कर द्रोह करउँ दिनु राती ॥
अति दयाल गुर स्वल्प न क्रोधा । पुनि पुनि मोहि सिखाव सुबोधा ॥४॥
जेहि ते नीच बड़ाई पावा । सो प्रथमहिं हति ताहि नसावा ॥
धूम अनल संभव सुनु भाई । तेहि बुझाव घन पदवी पाई ॥५॥
रज मग परी निरादर रहई । सब कर पद प्रहार नित सहई ॥
मरुत उड़ाव प्रथम तेहि भरई । पुनि नृप नयन किरीटन्हि परई ॥६॥
सुनु खगपति अस समुझि प्रसंगा । बुध नहिं करहिं अधम कर संगा ॥
कबि कोबिद गावहिं असि नीती । खल सन कलह न भल नहिं प्रीती ॥७॥
उदासीन नित रहिअ गोसाईं । खल परिहरिअ स्वान की नाईं ॥
मैं खल हृदयँ कपट कुटिलाई । गुर हित कहइ न मोहि सोहाई ॥८॥
(दोहा)
एक बार हर मंदिर जपत रहेउँ सिव नाम ।
गुर आयउ अभिमान तें उठि नहिं कीन्ह प्रनाम ॥ १०६(क) ॥
सो दयाल नहिं कहेउ कछु उर न रोष लवलेस ।
अति अघ गुर अपमानता सहि नहिं सके महेस ॥ १०६(ख) ॥
ગુરુનું અપમાન સહન ન થવાથી શિવજી શ્રાપ આપે છે
(દોહરો)
એક વાર ગુરુએ મને નીતિ ઘણી શિખવી,
શિવસેવાફળ રામની અવિચળ ભક્તિ કહી.
*
બ્રહ્માશિવ પણ રામને ભજતા, કથા સામાન્ય જનની કહું કયાં;
જેના ચરણોના અજશિવ રાગી તેના દ્રોહથી સુખ ના અભાગી !
ગુરુએ શિવને હરિના દાસ માન્યા તેથી હૃદયે મારા જાગી જ્વાળા;
બન્યો અધમ હું વિદ્યાથી કેવો પય પાયે બને અહિ એવો.
માની કુટિલ કુભાગ્ય કુજાત ગુરુદ્રોહ કરતો દિનરાત;
ગુરુ કરતા કૃપાળુ ના ક્રોધ, મને દેતા સપ્રેમ સુબોધ.
નીચ જેનાથી શ્રેષ્ઠતા પામે તેને પ્રથમ મારે કે મરાવે;
ધૂમ્ર અનલથી ઉત્પન્ન થાય મેઘ બનતાં ઓલવવાને જાય.
રજ માર્ગે અનાદરે વસતી સૌના પાદપ્રહારોને સહતી,
ઊડી પવનથી એને ભરી દે, નૃપ નયને કિરીટે પડી રે’.
એવા ખગપતિ, સમજી પ્રસંગ કરતા સુજ્ઞ અધમનો ના સંગ;
કવિકોવિદ કહે એવી નીતિ ખલકલહ કે શુભ નવ પ્રીતિ.
ઉદાસીન રહી સદા સહેવું શ્વાન જેમ ખલથી દૂર રહેવું;
મારું હૃદય કપટી ને કુટિલ તેથી રુચ્યું મને નવ હિત.
*
(દોહરો)
એક વાર હરમંદિરે જપતો’તો શિવનામ,
ગુરુ આવ્યા, નવ માનથી ઊઠી કર્યા પ્રણામ.
એ દયાળુ બોલ્યા નહીં, ઉરમાં રોષ ન લેશ;
અઘ ગુરુના અપમાનનું સહી શક્યા ન મહેશ.