આ વર્ષે ભારત G-20 ની અધ્યક્ષતા કરી રહ્યું છે. રાજધાની દિલ્હીમાં 9 અને 10 સપ્ટેમ્બરે આ કોન્ફરન્સનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. G-20 ની આ 18મી બેઠક હશે. પ્રગતિ મેદાન ખાતે તૈયાર કરાયેલા ભારત મંડપમ કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. સમગ્ર દિલ્હીને દુલ્હનની જેમ શણગારવામાં આવ્યું છે. VVIP માટે ખાસ વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે. એરપોર્ટથી લઈને હોટેલ અને ઈવેન્ટ વેન્યુ સુધીનો નજારો જોવા જેવો છે. આ દરમિયાન કડક સુરક્ષા વ્યવસ્થા પણ ગોઠવવામાં આવી છે. લોકોના મનમાં સવાલ એ છે કે, G-20 શું છે અને ભારત તેના માટે આટલી તૈયારી શા માટે કરી રહ્યું છે? આ અહેવાલમાં સમજો

જી-20 ને ગ્રુપ ઓફ ટ્વેન્ટી પણ કહેવામાં આવે છે. આ જૂથમાં 19 દેશના સભ્યો છે અને જૂથનો 20 મો સભ્ય યુરોપિયન યુનિયન છે. G-20 સમિટનું આયોજન વર્ષમાં એકવાર થાય છે. તેને વિશ્વનું સૌથી મોટું વૈશ્વિક પ્લેટફોર્મ માનવામાં આવે છે. G-20 ની સત્તાવાર વેબસાઇટ અનુસાર, આ સંસ્થા વૈશ્વિક બજારમાં 80 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે અને લગભગ બે તૃતીયાંશ વસ્તીનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.

G-20 માં કયા-કયા દેશ સામેલ છે?

1. આર્જેન્ટિના
2. ઓસ્ટ્રેલિયા
3. બ્રાઝિલ
4. કેનેડા
5. ચીન
6. ફ્રાન્સ
7. જર્મની
8. ભારત
9. ઇન્ડોનેશિયન
10. ઇટાલી
11. જાપાન
12. કોરિયા પ્રજાસત્તાક
13. મેક્સિકો
14. રશિયા
15. સાઉદી અરેબિયા
16. દક્ષિણ આફ્રિકા
17. તુર્કી
18. યુનાઇટેડ કિંગડમ
19. અમેરિકા
20. યુરોપિયન યુનિયન

G-20 ક્યારે અસ્તિત્વમાં આવ્યું?

G-20 જૂથની રચના પહેલાં, આ જૂથને G-7 કહેવામાં આવતું હતું. આ ગ્રુપમાં અમેરિકા, કેનેડા, જર્મની, ઇટાલી, ફ્રાન્સ, જાપાન અને બ્રિટનનો સમાવેશ હતો. 1998 માં, આ જૂથનો વિસ્તાર કરવામાં આવ્યો અને રશિયાને પણ સભ્ય બનાવવામાં આવ્યું. આ પછી આ જૂથ G-8 તરીકે ઓળખાવા લાગ્યું. આ પછી, 1999 માં યોજાયેલી G-8 બેઠકમાં, આ જૂથને G-20 સુધી વિસ્તરણ કરવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો. તે જ વર્ષે, બર્લિનમાં એક બેઠક યોજાઈ હતી, જેમાં G-20 સત્તાવાર રીતે બનાવવામાં આવ્યું હતું.

2007 માં વૈશ્વિક આર્થિક અને નાણાકીય કટોકટી પછી, G-20 સંગઠન રાજ્યના વડાઓના સ્તરે બનાવવામાં આવ્યું હતું. G-20 માં આ બદલાવ બાદ જૂથની પ્રથમ બેઠક અમેરિકાના વોશિંગ્ટન ડીસીમાં યોજાઈ હતી. આ પછી, આ જૂથના વૈશ્વિક મહત્વને સમજીને, તેની બેઠક દર વર્ષે યોજાવા લાગી.

દર વર્ષે એક નવા દેશની અધ્યક્ષતા થાય છે

G-20 ની બેઠક દર વર્ષે જુદા જુદા દેશો દ્વારા યોજવામાં આવે છે. ગયા વર્ષે જી-20ની અધ્યક્ષતા ઈન્ડોનેશિયા દ્વારા કરવામાં આવી હતી. જે બાદ G-20 નું અધ્યક્ષપદ ભારતને સોંપવામાં આવ્યું હતું. બ્રાઝિલ આવતા વર્ષે G-20 ની અધ્યક્ષતા કરશે.

G-20 કેવી રીતે કામ કરે છે?

G-20 નો મૂળ એજન્ડા આર્થિક સહયોગ અને નાણાકીય સ્થિરતા છે. પરંતુ સમય જતાં વેપાર, જળવાયુ પરિવર્તન, ટકાઉ વિકાસ, આરોગ્ય અને કૃષિ સંબંધિત મુદ્દાઓનો પણ સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. G-20 માં સમાંતર રીતે બે સ્તરે ચર્ચાઓ થાય છે. પ્રથમ સ્તરને ફાઇનાન્સિયલ ટ્રેક કહેવામાં આવે છે, જેમાં નાણાં પ્રધાન વાટાઘાટોનું સંચાલન કરે છે અને સેન્ટ્રલ બેંકના ગવર્નર પણ આ બેઠકમાં ભાગ લે છે. અને બીજા સ્તરને શેરપા ટ્રેક કહેવામાં આવે છે. વિવિધ દેશોની સરકારો શેરપા ટ્રેકમાં તેમના શેરપાઓની નિમણૂક કરે છે. ભારત સરકારે અમિતાભ કાંતને તેના શેરપા તરીકે નિયુક્ત કર્યા છે. તમને જણાવી દઈએ કે, જીડીપીમાં 85 ટકા હિસ્સો G-20 દેશોનો છે. G-20 દેશોનો પણ વેપારમાં 75 ટકા હિસ્સો છે.

નવા દેશોને પણ આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું છે

તેના 20 સભ્ય દેશો ઉપરાંત અન્ય ઘણા દેશોને પણ G-20 બેઠકમાં આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું છે. ભારતે આ વર્ષે 9 દેશોને આમંત્રિત કર્યા છે. ભારતે G-20 બેઠકમાં બાંગ્લાદેશ, ઇજિપ્ત, મોરેશિયસ, નેધરલેન્ડ, નાઇજીરીયા, ઓમાન, સિંગાપોર, સ્પેન અને UAEને આમંત્રણ આપ્યું છે. આ સિવાય યુનાઈટેડ નેશન્સ, ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ, વર્લ્ડ બેંક, વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન, વર્લ્ડ ટ્રેડ ઓર્ગેનાઈઝેશન જેવી સંસ્થાઓને પણ જી-20માં નિયમિતપણે આમંત્રિત કરવામાં આવે છે.